De 32e jaarlijkse conferentie van SENG (Supporting the Emotional Needs of the Gifted), www.sengifted.org, vond in van 17 t/m 20 juli 2014 plaats in San Jose, Californië en had als titel ‘Growing Gifted Globally’. SENG is opgericht door James Webb en deze was ook nu weer aanwezig als spreker. De deelnemers aan deze conferenties zijn zowel professionals (zoals psychologen, counselors, psychotherapeuten, coaches, onderwijsontwikkelaars, leerkrachten) als ouders van HB kinderen. Ido van der Waal* (Altena advies, Den Haag) en Noks Nauta (IHBV) bezochten deze conferentie en doen in dit artikel verslag.
Dit jaar ontvingen Noks Nauta en Rose Blackett (uit Nieuw Zeeland) een Leadership Award. Het bestuur kende de award aan Noks toe vanwege haar ’Outstanding leadership in promoting the social and emotional needs of the gifted’. Dat Noks zo’n award kreeg, kunnen we wel bijzonder noemen. Tot nu toe is SENG namelijk sterk op de USA gericht geweest en heeft zich ook vooral op hoogbegaafdheid bij kinderen gericht. We zien dit dan ook als een erkenning voor het belang van aandacht voor hoogbegaafde volwassenen en een erkenning voor de inbreng van dit thema vanuit Nederland. Immers: Noks is sinds 2000 met dit thema actief bezig en één van de pioniers vanuit Nederland.
Zie ook: https://ihbv.nl/seng-leadership-award-2014.
Presentaties vanuit het IHBV
Vanuit het IHBV zijn dit jaar twee presentaties gegeven.
Noks Nauta verzorgde op 19 juli een interactieve presentatie ‘Making choices’. Veel hoogbegaafden vinden het namelijk moeilijk om keuzes te maken. Vanuit de algemene theorie over het maken van keuzes ging Noks in op waarom keuzes maken voor hoogbegaafden moeilijk kan zijn. Vanuit de zaal kwam veel respons. Hoogbegaafden zouden volgens Noks bij belangrijke keuzes veel bewuster aandacht moeten besteden aan hun kernwaarden. Als je je kernwaarden kent, kun je die leidend laten zijn bij je keuzes. Een van de deelnemers stond zelf voor een moeilijke keuze en vanuit haar verhaal kon worden toegelicht hoe je dat concreet kunt doen. Diverse bezoekers gaven later aan de presentatie bijzonder inzichtgevend te hebben gevonden.
De presentatie is hier te vinden: https://ihbv.nl/international/english/presentations-eng.
Op zondag 20 juli gaven Ido van der Waal en Noks Nauta een presentatie ‘Conflicts of Gifted Adults and Children: How to Deal With Them’. In het eerste deel van deze presentatie gingen we kort in op de presentatie van vorig jaar over arbeidsconflicten van hoogbegaafden, waarover inmiddels ook een artikel is verschenen. Het grootste deel van de presentatie ging over een in 2013 en 2014 uitgevoerd vervolgonderzoek waarin 27 hoogbegaafde kinderen en jongeren zijn geïnterviewd over conflicten met leerkrachten en docenten. We gaven kort weer welke belangrijke elementen er volgens ons uit de interviews tevoorschijn kwamen. In de presentatie hebben wij een aantal korte video’s vertoond over de impact die conflicten kunnen hebben op de jongeren.
De presentatie (zonder de filmpjes vanwege privacy aspecten) is hier te vinden: https://ihbv.nl/international/english/presentations-eng.
Ondanks dat deze presentatie op zondagochtend (de dag dat de conferentie eindigde) plaatsvond, waren er opmerkelijk veel bezoekers. Er werden in verhouding met andere presentaties die we hadden bijgewoond zeer veel vragen gesteld, er was zelfs te weinig tijd om alle vragen binnen de gestelde tijd van 75 minuten te beantwoorden. Het onderwerp ‘conflict’ lijkt dus ook in Amerika voor hoogbegaafden actueel.
De aspecten die we bespraken, zoals het proces en het verloop van een conflict, het gelijk willen hebben en het grote belang dat hoogbegaafden hechten aan rechtvaardigheid, werden eigenlijk allemaal direct herkend. De korte filmpjes riepen ook veel reacties op: herkenning en emotie (vooral bij ouders van hoogbegaafde kinderen).
Eén van de frequente presentatoren bij SENG conferenties, die aanwezig was bij onze presentatie, gaf naar aanleiding van een sheet van ons met het woord ‘mobbing’, aan, dat ze zich opeens realiseerde dat er voor het onderwerp ‘pesten’ (mobbing) van hoogbegaafden eigenlijk nooit aandacht is geweest bij een SENG conferentie. Zij vond het een verademing dat het woord door ons prominent werd genoemd als een belangrijk probleem van hoogbegaafde kinderen. Zij vroeg zich hardop af of er wellicht een taboe op dit onderwerp ligt in de USA.
Algemene impressie
Het congres vond plaats in het Hilton Double Tree in San Jose, Californië, een prettiger locatie dan vorig jaar in het voor ons te hete Orlando, Florida. Het aantal deelnemers werd dit jaar geschat op in totaal meer dan 550. De sfeer was bijzonder prettig. Veel mensen die we vorig jaar hadden gesproken, begroetten ons zeer hartelijk. Het aantal deelnemers van buiten de USA was dit jaar extreem klein. Vanuit Europa was naast ons tweeën alleen Roya Klingner vanuit Duitsland aanwezig.
Door de vele parallelsessie was het soms lastig kiezen waar we heen zouden gaan. Hoewel er wel presentaties onder het kopje ‘Gifted adults’ vielen, hoorden we daar toch vaak niet veel nieuws, soms waren het ook coaches die verhalen hielden vanuit hun werk en die voor ons toch geen nieuwe gezichtspunten opleverden. Echt onderzoek naar hoogbegaafdheid bij volwassenen lijkt hier niet te zijn.
Wat ons net als vorig jaar opviel, was, dat men in de USA toch niet zo gewend is aan onze methode van een interactieve workshop. Een aantal vragen stellen is gewoon (sommige sprekers geven expliciet momenten aan waarop men vragen mag stellen) maar vrij meedenken over het onderwerp lijkt bij veel deelnemers nog onwennig.
Het thema ‘diagnosticeren’ kwam aan bod bij meerdere presentaties. Ook in de USA maakt men zich blijkbaar zorgen over de vele misdiagnoses die bij hoogbegaafden worden gesteld.
Presentaties van anderen
Hieronder geven we nog wat korte impressies van een aantal presentaties die we hebben bijgewoond.
Dan Peters was de eerste dag als keynote speaker aan de beurt en hij gaf een persoonlijk verhaal over zijn jeugd, de ontdekking dat hij hoogbegaafd is en hoe dat bij zijn kinderen is gegaan. Een lang en voor ons enigszins saai verhaal omdat hij heel veel sheets gebruikte om zijn levensloop te presenteren met veel foto’s over zaken die o.i. niet afwijken van niet-hoogbegaafde kinderen.
Paul Beljan, neuropsycholoog en oud-student van James Webb, gaf een presentatie over asynchrone ontwikkeling. Daarbij vertelde hij met name over ‘neurodevelopment’ en over hoeveel er fout kan gaan bij diagnoses. Hij krijgt veel kinderen verwezen voor onderzoek, bij wie de school of de ouders al een diagnose hebben gesteld, zoals ADHD of ADD etc.. Vanuit zijn expertise trekt hij de conclusie dat er veel te lichtvaardig etiketten worden geplakt op kinderen. Hij heeft tijdens de presentatie laten zijn hoe hij met zijn testmethoden dit onderzoekt en dan vaak tot andere conclusies komt. Hij kan zo ook veel gerichter adviezen geven, bijvoorbeeld met oefeningen. Het was een wat technisch gekleurde presentatie maar zijn inhoud was zeer overtuigend.
Rose Blackett, tevens bestuurslid van SENG gaf een keynote presentatie over het thema ‘Global Giftedness’, waarin ze inging in op hoe hoogbegaafdheid in diverse culturen wordt gezien. Er zijn grote verschillen in hoe men hoogbegaafdheid definieert en in hoe men ermee omgaat. Deze presentatie was nogal fragmentarisch. We hopen dat ze verder gaat met dit thema en dat ze op den duur een meer coherent verhaal kan bieden, waar dan ook meer betekenis uit kan worden gehaald over wat dit voor implicaties heeft.
Cal Domingue, psychotherapeut uit San Francisco, met veel ervaring in het begeleiden van hoogbegaafden, presenteerde over identiteitsontwikkeling van hoogbegaafden, waarbij hij vanuit verschillende theorieën sprak. Een interessant verhaal en zeer relevant ook voor hoogbegaafde volwassenen. Cal haalde net als vorig jaar een presentatie aan van Noks Nauta en Frans Corten uit 2002. Ook noemde hij enkele malen de term ‘conflict’, waarmee hij aansloot op het thema van Ido en Noks. Helaas had hij teveel materiaal in zijn sheets en kwam hij niet binnen de 75 minuten klaar met zijn verhaal. Wie het thema interessant vindt, kan het op de site van Cal nalezen http://caltherapy.org/category/gifted.
Lisa Erickson, psychotherapeut uit Seattle, gaf een presentatie ‘When giftedness meets trauma’ over de relatie tussen het getraumatiseerd zijn van hoogbegaafden en de gevolgen daarvan op latere leeftijd, waarbij zij vooral inging op de gevolgen voor de ‘resilience’ (veerkracht). Volgens haar is ‘resilience’ een belangrijke voorwaarde voor succes en adaptatie. Tijdens haar presentatie bleek dat veel van de aanwezigen zelf getraumatiseerd waren. Lisa gebruikt een scoringslijst, de ACE (Adverse Childhood Experience). Zie ook: http://acestudy.org. We denken dat dit een belangrijk thema voor hoogbegaafden is, waar nog verder onderzoek naar zou moeten gebeuren. Met haar willen we verder gaan samenwerken (zie later in dit verslag). Lisa’s website biedt enkele interessante artikelen: http://www.lisaerickson.net.
Paula Prober, psychotherapeut uit Eugene, Oregon, presenteerde ‘Understanding your rainforest mind’. Zij is veel bezig met de hoge gevoeligheid van hoogbegaafden. De thema’s die ze verder aansnijdt zijn ons ook bekend: perfectionisme, uitstelgedrag, multipotentialiteit, creativiteit. Zij brengt veel ervaringskennis in en door haar authentieke manier van vertellen maakt ze goed contact met haar publiek. Zij heeft een counselingspraktijk voor hoogbegaafde volwassenen en houdt een blog bij over hoogbegaafde volwassenen: http://rainforestmind.wordpress.com.
Dale Stuart (ingenieur, atleet en klinisch psycholoog) presenteerde vanuit haar praktijk over relaties van hoogbegaafden. Zij maakte daarbij gebruik van de (in psychologenland bekende) attachmenttheorie. Ze presenteerde heel levendig en met goede voorbeelden en wist zo de aandacht vast te houden. http://www.dalestuart.com. Noks heeft haar na afloop de artikelen gestuurd van Pieternel Dijkstra et al over een relatieonderzoek bij Mensaleden in Nederland.
Netwerkcontacten
We hebben tijdens deze conferentie diverse bilaterale contacten hernieuwd en ook nieuwe contacten gelegd met andere presentatoren en deelnemers aan het congres.
Wat betreft het onderwerp conflicten willen we ons onderzoek uitbreiden door samenwerking met mensen uit de USA. We hebben daartoe kansrijke contacten gelegd met o.a. psycholoog en psychotherapeut Lisa Erickson. We willen dan ook met haar gaan publiceren. Ook andere mensen hebben aangegeven met ons hier verder in te willen gaan.
Noks Nauta neemt sinds enige tijd deel aan het ’Gifted Elders Initiative’ van SENG. Tijdens de conferentie is hierover een werkoverleg geweest. In het kader van dat initiatief is een tekst opgesteld om op allerlei plaatsen aandacht te gaan vragen voor hoogbegaafdheid bij senioren. In Nederland zijn we hier al mee gestart, we hopen dat dit initiatief vanuit SENG een extra ondersteuning zal zijn voor diverse mensen in vele landen, die aandacht voor deze groep vraagt door middel van onderzoek en/of activiteiten.
Tot slot
Wij vinden dat de reis naar Californië voor het bijwonen van de SENG conferentie zinvol is geweest. Onze presentaties zijn zeer goed ontvangen. Voor het netwerk is onze reis ook zeer goed geweest. Het opbouwen van goede werkcontacten kost veel tijd en investering en het face to face ontmoeten van mensen is daarbij van groot belang. We hopen dat we de contacten kunnen blijven onderhouden en dat dit zal leiden tot concrete projecten en producten. ‘Growing gifted globally’ moet nu in praktijk gebracht gaan worden. We hopen dus dat de mensen vanuit de USA ook in Europa gaan komen.
* Ido van der Waal dankt de Stichting Webb voor de bijdrage in zijn reiskosten om het mogelijk te maken om deze conferentie te kunnen bezoeken.